Çiftçi-Sen'den Fındık Üreticilerine Destek Çağrısı: "Maliyet 180 TL, Alım Fiyatı 280 TL Olmalı!"

Ankara - Ülke genelinde yaşanan iklimsel değişiklikler, don, ayaz ve kuraklık gibi mevsim dışı doğa olayları, tarım sektörünü derinden sarsmaya devam ediyor. Özellikle kayısı, kiraz, üzüm, fındık gibi çok yıllık bitkilerde görülen aşırı olumsuz etkiler, çiftçileri mağdur etti. Çiftçiler Sendikası (Çiftçi-Sen) Genel Başkanı Ali Bülent Erdem ve Genel Sekreter Bahri Öner imzasıyla yayımlanan basın açıklamasında, mevcut tarım politikaları sürdürüldüğü sürece çiftçilerin mağduriyetinin katlanarak devam edeceği vurgulandı.

Fındık Rekoltesi Düşüyor, Piyasa Baskılanıyor

Fındıkta hasat dönemi yaklaşırken, bazı bölgelerde Nisan ayında yaşanan don olayları nedeniyle birçok fındık bahçesinde rekoltenin oldukça düşük olduğu belirtildi. Ayrıca, son yıllarda görülen "kahverengi kokarca zararlısı"nın da etkisiyle fındık rekoltesinin geçmiş yıllara göre %40-50 oranında daha az olacağı öngörülüyor. Ancak, piyasayı şirketler lehine düzenlemek isteyenlerin rekolteyi yüksek göstererek alım fiyatlarını düşük tutmaya çalıştığı iddia edildi.

Tarım ve Orman Bakanlığı'nın 2017-18 sezonundan itibaren fındık rekoltesi açıklama yetkisinin kendisinde olduğunu belirtmesine rağmen, Uluslararası Sert Kabuklu ve Kuru Meyveler Konseyi'nin her yıl Türkiye'deki fındık rekoltesi tahminini yüksek açıklayarak alım fiyatlarını düşürmeyi amaçladığı ifade edildi.

TARSİM'in Faydası Tartışmalı: Devlet Şirketleri Destekliyor İddiası

Don zararının tespiti için çalışmalar yapılmasına rağmen, üreticilerin zararlarını karşılamaya yönelik herhangi bir adım atılmadığı belirtilen açıklamada, TARSİM'e (Tarım Sigortaları Havuzu) de eleştiriler yöneltildi. Primlerin yüksekliği nedeniyle birçok üreticinin sigorta yaptıramadığına dikkat çekildi. Bakan Yumaklı'nın açıklamalarına göre 2006'dan bu yana TARSİM'e 34,5 milyar lira devlet prim desteği sağlanmasına karşın, TARSİM'in 33 milyar lira tazminat ödemesi yaptığı belirtilerek, "TARSİM devletin verdiği destek kadar bile tazminat ödememiş, üreticiden aldığı paranın tümü de kendine kalmıştır. Kısacası devlet üreticileri değil, sigorta şirketlerine destek vermiş, bir kez daha şirket yanlısı tutumunu gözler önüne sermiştir" denildi.

Fındık Maliyeti 180 TL, Alım Fiyatı En Az 280 TL Olmalı!

Çiftçi-Sen, 2024 yılında fındık alım fiyatının en az 195 TL olması gerektiğini belirtmişti. Ancak Cumhurbaşkanı'nın 130-132 TL olarak açıkladığı fiyatın, 2025 Mayıs ayında fındığın 220 TL'ye kadar alıcı bulmasıyla üreticilerin yine mağduriyet yaşadığını gösterdiği ifade edildi. İklim koşullarının olumsuzlukları, külleme hastalığı ve kahverengi kokarca zararlısının etkileri göz önüne alındığında, 1 kilogram fındığın ortalama maliyetinin 180 TL civarında olduğu vurgulandı. Sendika, üreticilerin üretimlerini sürdürebilmeleri ve insanca yaşayabilmeleri için maliyetin üzerine %25 kâr payı ve %25 insanca yaşam payı eklenerek 1 kilogram fındığın alım fiyatının en az 280 TL olması gerektiğini dile getirdi.

Çiftçi-Sen'den Yetkililere Acil Çağrı: "Gıda Egemenliği ve Köylü Hakları Hemen Şimdi!"

Çiftçi-Sen, basın açıklamasında hükümete yönelik taleplerini de sıraladı:

• "Köylü Hakları Deklarasyonu"na Uyum: Siyasi iktidarın Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nda kabul edilen "Köylüler ve Kırsal Alanda Çalışan Diğer Kişilerin Hakları Deklarasyonu"na uygun hareket etmesi, yerel, ulusal ve bölgesel pazarlara adil erişim ve katılımı sağlaması, eşit işe eşit ve adil ücreti garanti altına alacak önlemler geliştirmesi gerektiği belirtildi.
• Demokratik Kooperatifçilik Yasası: 4572 sayılı kooperatif yasasının antidemokratik hükümlerinin kaldırılarak, bütün süreçlerinde katılımcılığı esas alan, üyelerinin söz ve karar sahibi olabileceği demokratik bir kooperatifçilik yasası çıkarılması ve FİSKOBİRLİK'in (ve diğer kooperatiflerin) üreticilerin denetiminde bir yapıya kavuşturulması talep edildi.
• Teşvikler Üreticilere Yönelmeli: Şirketlere sağlanan hibe ve vergi muafiyeti gibi teşviklerden vazgeçilerek, bu teşviklerin fındık üreticilerine ve FİSKOBİRLİK gibi kooperatiflere verilmesi, böylece hem tüketicinin daha ucuz ürüne ulaşması hem de üreticinin daha fazla kazanması gerektiği belirtildi.
• Lisanslı Depoculuk Kamu Yararına Olmalı: Lisanslı depoculuğun şirketlere kazandırmak yerine, kamu eliyle fındık üreticilerinin yararına olacak şekilde yapılandırılması istendi.
• TARSİM Reformu ve Doğrudan Destek: Devletin TARSİM'e sağladığı prim desteklerinin doğrudan üreticilere verilmesi, tarım sigortaları yasasının şirketlerin kazancını artırmak için değil, fındık üreticilerine zor günlerinde yardımcı olmak amacıyla düzenlenmesi gerektiği ifade edildi.
• İklim Krizi Mağdurlarına Destek: İklim krizinden olumsuz etkilenen bölgelerdeki üreticilerin zararının karşılanması ve kredi borçlarının faizsiz ertelenmesi çağrısı yapıldı.
• Sosyal Güvence ve Tarım İşçileri Hakları: Fındık üreticilerinin eksiksiz sosyal güvenceye kavuşturulması, mevsimlik tarım işçilerinin düşük ücretli ve güvencesiz çalışmasının önüne geçilmesi, ulaşım ve barınma koşullarının iyileştirilmesi, çocuk işçiliğinin engellenmesi ve eğitim olanaklarının yaratılması gerektiği belirtildi.

Açıklama, "Gıda Egemenliği Hemen Şimdi! Köylü Hakları Hemen Şimdi!" sloganıyla son buldu.