Ayvalık TSO: Zeytinyağı ihracatında yıllık 250 milyon $ kayıp

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz ve bakan yardımcılarının katılımıyla, TOBB Başkanı M. Rifat Hisarcıklıoğlu’nun ev sahipliğinde 5 Aralık’ta Ankara’da düzenlenen TOBB Müşterek Konsey Toplantısı’nda konuşan Ayvalık Ticaret Odası Başkanı Ali Uçar, Türkiye zeytinyağı sektörünün ihracatta ciddi sorunlarla karşı karşıya olduğunu söyledi.

Uçar, kur, uygulamalar ve artan maliyetlerin etkisiyle zeytinyağı ihracatında her yıl yaklaşık 250 milyon dolarlık kayıp yaşandığını belirterek, bu yıl için açıklanan 310 bin tonluk rekolteye rağmen ihracat tarafında öngörülemeyen bir piyasa ortamı bulunduğunu ifade etti.

Üretimde güç, ihracatta sorun

Son 20 yılda devlet destekleriyle Türkiye’deki zeytin ağacı sayısının 200 milyonu aştığını, önümüzdeki dönemde 300 milyon ağacın hedeflendiğini hatırlatan Uçar, Balıkesir’in zeytinyağı üretiminde Türkiye genelinde ilk sıralarda yer aldığını söyledi. Üretimin yüzde 95’inin Ayvalık, Gömeç, Burhaniye, Edremit ve Havran’ı kapsayan Edremit Körfezi bölgesinde gerçekleştirildiğini aktardı.

Bölgede yaklaşık 350 zeytinyağı işletmesi bulunduğunu belirten Uçar, Türkiye’nin dünya zeytinyağı üretiminde güçlü bir konuma sahip olmasına rağmen ihracattaki sorunların sektörün hedeflerine ulaşmasını engellediğini dile getirdi.

İhracat rakamları geriliyor

Ali Uçar, son üç sezona ilişkin ihracat verilerini paylaşarak, 2022/23 sezonunda 421 bin ton üretimden 135 bin ton ihracatla 765 milyon dolar gelir elde edildiğini, 2023/24 sezonunda ise 185 bin ton üretimden 75 bin ton ihracatla 505 milyon dolar gelir sağlandığını söyledi. 2024/25 sezonunda ise 475 bin ton üretime rağmen yalnızca 55 bin ton ihracat yapılabildiğini ve ihracat gelirinin 252 milyon dolara gerilediğini kaydetti.

İç tüketim düşük, stoklar değer kaybediyor

Türkiye’de kişi başı zeytinyağı tüketiminin yaklaşık 2 kilogram seviyesinde kaldığını belirten Uçar, bu rakamın İspanya, Yunanistan ve İtalya gibi rakip ülkelerin oldukça gerisinde olduğunu ifade etti. Artan rekolteye rağmen iç tüketimin artmaması ve uygun depolama koşullarının yetersizliği nedeniyle stokta kalan yağların bozulduğunu ve değer kaybettiğini söyledi.

Lisanslı depoculuk ve ambalajlı ihracat vurgusu

Zeytinyağında taklit, tağşiş ve sahteciliğin arttığına dikkat çeken Uçar, ihracatta markalı ve ambalajlı ürün oranının yaklaşık yüzde 30 seviyesinde kaldığını belirtti. Uçar, sektörün desteklenmesi için lisanslı depoculuk sisteminin hayata geçirilmesi gerektiğini vurguladı.

Ali Uçar ayrıca, ihracat kotaları ve ani kısıtlamalardan kaçınılmasını, ambalajlı ihracatın teşvik edilmesini, devlet desteklerinin piyasa koşullarına göre güncellenmesini ve iç tüketimi artırıcı çalışmalar yapılmasını önerdi. Taklit ve tağşişle mücadele için ürün izlenebilirliğini sağlayacak sistemlerin güçlendirilmesi gerektiğini de sözlerine ekledi.