CHP’li Sarıbal: Tarım bütçesi 2026’da üretimi daha da zayıflatıyor

CHP Bursa Milletvekili Orhan Sarıbal, Meclis’te düzenlediği basın toplantısında Tarım ve Orman Bakanlığı ile bağlı kuruluşların 2026 yılı bütçelerini değerlendirdi. Sarıbal, açıklamasında tarımsal desteklerin milli gelirden aldığı payın giderek azaldığını ve bütçenin üretimi büyütmek yerine “çöküşü derinleştirdiğini” söyledi.

“Bu bütçe üretimi büyütmüyor, çöküşü derinleştiriyor. Çiftçiyi de tarımı da kör kuyunun dibine itiyor” diyen Sarıbal, 2026’da tarımsal destekleme için ayrılan 167,6 milyar TL’nin faiz ödemeleri için öngörülen 2 trilyon 741,7 milyar TL’nin yanında yok sayıldığını belirtti.

“Tarımsal desteklerin payı 0,9’a düştü”

Milletvekili Sarıbal, 2006’da toplam bütçenin yüzde 2,7’si olan tarımsal desteklerin 2026 teklifinde yüzde 0,9’a gerilemesinin kabul edilemez olduğunu vurguladı. Faiz ödemelerinin bütçedeki payının ise yüzde 14,5’e ulaştığını söyleyen Sarıbal, “Tarıma yapılan desteğin 16,4 katı finans kapitaline aktarılacak” dedi.

Alan bazlı destekler ve fark ödemeleri bütçeden çıkarıldı

Sarıbal, 2026 tarım destekleme bütçesinin kağıt üzerinde yüzde 24,2 artsa da gerçekleşen 2025 destek tutarı dikkate alındığında artışın sadece yüzde 5,7 olduğunu belirtti.

2025’te 32,2 milyar TL olan Alan Bazlı Destek Ödemeleri için 2026 bütçesinde hiçbir ödenek ayrılmadığını hatırlatan Sarıbal, “Mazot ve gübre desteği tarihe karıştı. 16 yıllık fındık alan bazlı desteği sona erdi. Üretici ihracatçı şirketlerin insafına bırakıldı” ifadelerini kullandı.

Destekleme kararnamesinde yer almasına rağmen 17 üründe uygulanan fark ödemesi (prim) desteği için de bütçede kaynak ayrılmadı.

“Üreticiye en kritik kalemlerde darbe”

Arz açığı olan ürünlerde zorunlu olan fark ödemelerinin kaldırıldığını belirten Sarıbal, bunun özellikle maliyet baskısı yaşayan üreticiyi zor durumda bırakacağını söyledi. 2026 bütçesinde telafi edici ödemelerin (Çay Budama Tazminatı hariç) kaldırılmasıyla üreticinin doğal afetlere ve piyasa dalgalanmalarına karşı desteksiz bırakıldığını ifade etti.

Bitkisel ve hayvansal üretimde yeni model

Yeni modelde bitkisel üretim desteklerinin Temel, Planlı Üretim ve Üretimi Geliştirme başlıklarında toplandığını belirten Sarıbal, 2026’da bitkisel desteklerin toplam 90,9 milyar TL ile bütçenin yüzde 54,2’sini oluşturacağını söyledi.

Hayvancılık desteklerinin ise 2026’da 36,6 milyar TL’ye çıkmasının beklendiğini, ancak sektördeki sorunların büyüdüğünü belirtti.

“Hükümetin çiftçiye 1 trilyon 372 milyar TL borcu var”

Tarımsal desteklerin yasal olarak GSYH’nin en az yüzde 1’i olması gerektiğini hatırlatan Sarıbal, 2024’te bu oranın yüzde 0,21’e düştüğünü söyledi. 2026 için verilmesi gereken 772 milyar TL desteğe karşılık sadece 168 milyar TL ödenek ayrıldığını belirtti:

“Arada 604 milyar TL’lik açık var. Bu açık çiftçinin cebinden gidiyor.”

Çiftçinin bankalara olan borcunun 1 trilyon 110 milyar TL’ye çıktığını vurgulayan Sarıbal, tarımda istihdamın ve ekili alanların hızla azaldığını ifade etti.

“Son 20 yılda gıda fiyatları 38 kat arttı”

Sarıbal, tarımın büyüme hızının ekonomi genelinin gerisinde kaldığını, gıda fiyatlarındaki artışın ise halkın sağlıklı beslenme hakkını tehdit ettiğini söyledi.

TÜİK verilerine göre gıda fiyatlarının 2003’ten bu yana 43,1 kat arttığını, Türkiye’nin gıda enflasyonunda Avrupa’nın zirvesinde olduğunu belirtti. Sarıbal, üretimin desteklenmemesi ve ithalat politikalarının yanlış uygulanması nedeniyle halkın temel gıdaya erişemez hale geldiğini vurguladı.