Ali Çandır: Eylül Tarım-GFE artışı üretici maliyetini etkiledi

Antalya Ticaret Borsası (ATB) ve Antalya Tarım Konseyi (ATAK) Yönetim Kurulu Başkanı Ali Çandır, Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı Eylül 2025 Tarımsal Girdi Fiyat Endeksi’ni (Tarım-GFE) değerlendirdi. Çandır, Tarım-GFE’nin Eylül ayında aylık %2,16 artış gösterdiğini belirterek, “Bu rakam, endeksin ölçülmeye başlandığı 2015 yılından itibaren Eylül ayları ortalamasının yüzde 20 üzerinde. Son 5 aydır sürekli artan girdi fiyatları, Eylül ayında da yükselişini sürdürdü” dedi.

Çandır, Tarım-GFE’nin Eylül ayında yıllık artışının %34,60 olduğunu kaydederek, “Bu oran, son 10 yılın Eylül ayı ortalaması ile paralel. Son 7 ayda ise Ağustos hariç sürekli yükseliş göstermiştir. Aylıkta ortalamanın %20 üzerinde, yıllıkta ise ortalama düzeyinde artış görülmektedir” ifadelerini kullandı.

Alt kalemlerde ise tarımda kullanılan mal ve hizmetlerin fiyatları aylık %2,29, yıllık %36,01 artış gösterdi. Tohumda aylık %6,76 ve yıllık %33,33, enerjide aylık %2,24 ve yıllık %24,06, gübrede aylık %1,32 ve yıllık %51,78, ilaçta aylık %0,93 ve yıllık %17,40, veteriner hizmetlerinde aylık %0,89 ve yıllık %56,97, yemde ise aylık %2,27 ve yıllık %38,34 artış kaydedildi. Tarımsal yatırıma katkı sağlayan mal ve hizmetlerde ise aylık %1,35, yıllık %26,60 artış yaşandı.

Çandır, üretici fiyat endeksi Tarım-ÜFE’nin Eylül ayında aylık %5,80, yıllık %46,83 artış gösterdiğini hatırlatarak, “Tarımsal faaliyetlerdeki üretici maliyeti son bir yılda genel olarak yükseldi. Ancak Mayıs, Haziran ve Eylül ayları üretici lehine gerçekleşti. Diğer aylarda üretici aleyhinde bir seyir izlendi” değerlendirmesinde bulundu.

Yurtiçi üretici enflasyonu (Yİ-ÜFE) aylık %2,52 ve yıllık %26,59 artarken, yurtdışı üretici enflasyonu (YD-ÜFE) aylık %2,01, yıllık %27,71 seviyesinde gerçekleşti. Çandır, “Üretici düzeyindeki gıda kalemi ise aylık %6,77 ve yıllık %35 arttı. Tarıma dayalı imalat sanayinde enflasyon, tarımdan daha yüksek seyretti” dedi.

Son olarak Çandır, tüketici tarafındaki gıda enflasyonuna dikkat çekerek, “Eylül ayında işlenmemiş gıda enflasyonu aylık %5,53, yıllık %37,53 arttı. Yaş meyve sebze fiyatları ise aylık %4,33 ve yıllık %53,49 arttı. Üretici ve tüketici arasındaki fiyat farkı daralmaya başladı” ifadelerini kullandı.