Geleneği Geleceğe Taşımak
Bu yıl, “2025 Uluslararası Kooperatifler Yılı”nın ruhunu yılın son aylarında Atlantı’da hissediyoruz. Hedef belli: Kooperatifçilik kültürünü genç nesillere aktarmak, toplumda bir farkındalık yaratmak ve o kadim dayanışma ruhunu yeniden pekiştirmek. İşte tam da bu ruha yakışır bir hafta sonu geçirdik. Rotamız Konya’nın Kadınhanı ilçesine bağlı tarihi derinliği olan Atlantı kasabası idi.
Atlantı’da, Atlantı Kasabası Tarımsal Kalkınma Kooperatifi Başkanı Ali Gedikkaya’nın konuğu olduk. Gördük ki, bir kooperatifin nasıl olması gerekiyorsa burada her şey en doğru ve en uygun şekliyle hayata geçirilmiş. Bu başarı hikayesinin altında sadece iyi yönetim değil, aynı zamanda Kadınhanı’nın eşsiz ekolojik faktörleri ve Atlantı’nın köklü geçmişi yatıyor.
Coğrafi İşaretli Lezzetin Sırrı
Bu kooperatifin somutlaştırdığı en büyük başarı hiç şüphesiz bölgenin eşsiz lezzeti olan Atlantı Dededağ Tulum Peyniri’dir. Konya’nın Kadınhanı ilçesine bağlı Atlantı kasabasında Bozulus Türkmenleri’nin yaklaşık 300 yıllık geleneksel yöntemleriyle üretilen bu peynir, 26 Ocak 2023 tarihinde coğrafi işaret tescili alarak koruma altına alınmış. Bu özel peynir özellikle 15 Nisan-15 Haziran tarihlerinde, Atlantı’nın kekik, yavşan otu ve adaçayı gibi zengin aromatik bitki örtüsüne sahip yüksek rakımlı meralarında otlayan koyunların taze sütünden elde edilir. Üretim sürecinde, telemenin (sütün pıhtılaşmış katı kısmı) 100°C'ye yakın suda sündürülerek kaya tuzu ile tuzlanması ve deri tulumlara basılması geleneksel bir yöntem olup, peynir karakteristik sert dış yapısını ve yumuşak iç dokusunu kazanmak için en az 90 gün (veya 360 gün) olgunlaştırılır. Bölgenin iklimi ve bitki örtüsü koyun sütüne zengin bir aroma katarak peynirin kendine özgü lezzetinin temelini oluşturur; tüm üretim süreçleri Necmettin Erbakan Üniversitesi ve Atlantı Kasabası Tarımsal Kalkınma Kooperatifi denetiminde titizlikle sürdürülmektedir.
Tarihten Gelen Güç
Bu coğrafyanın tarihi sadece Bozulus Türkmenleri’nin Hacılu, Karamanlu ve Çavundur gibi cemaatlerinin izlerini taşımakla kalmıyor, aynı zamanda onların Derbentçi (dar geçit bekçisi/karakol) olarak üstlendiği görevlerle de şekillenmiş. Ancak Atlantı’yı özel kılan en önemli şey, yüzyıllardır süregelen hayvancılık kültürü. 1844-1845 yıllarına ait kayıtlara bakıldığında bile köyde koyun ve keçinin ne denli önemli olduğu görülüyor. O dönemde köydeki küçükbaş hayvan sayısı onbinleri buluyor ve koyun sayısı keçi sayısının neredeyse iki katı. Bu Kadınhanı çevresindeki bir köy için hayvancılığın ne kadar gelişmiş olduğunun somut bir göstergesi. Hatta kayıtlarda iki kişinin mesleği direkt “koyuncu” olarak geçiyor ve bu durum köyün aynı zamanda bir hayvan ticareti merkezi olduğunu işaret ediyor.
İşte bu köklü hayvancılık geleneği günümüzde kurulan kooperatifin de temelini oluşturuyor. Kooperatif atalarından miras kalan bu ticari ve hayvancılık kültürünü koruyor, geliştiriyor ve en önemlisi bölgenin ekolojik zenginliğini kullanarak coğrafi işaretli ürünler üretiyor.
Atlantı’nın başarısı sadece bir tulum peyniri üretmekten ibaret değil, aynı zamanda geleneği geleceğe taşımaktır. Bu toprağın, hayvanın ve insanın uyum içinde çalışmasının bir meyvesidir. Atlantı Tarımsal Kalkınma Kooperatifi 2025 Uluslararası Kooperatifler Yılı’nın hedeflediği kültürel aktarımın ve dayanışmanın en somut, en lezzetli örneklerinden biridir.
Yorum Yazın