İki büyük depremin vurduğu Türkiye’de çiftçiler ve kırsal kesimdekiler yeniden üretime geçmek ve ayağa kalkabilmek için destek bekliyor
Tepeye yaslanmış yıkıntıları gösteren Yaylakonak Belediye Başkanı Abuzer Aydın “Sadece burada 100 cenazemiz var. Evlerimiz ahırlarımız yıkıldı, su kanallarımız tahrip oldu, binden fazla hayvanımız telef oldu, arı kovanlarımız bozuldu, tarlalarımızın yüzeylerinde bile yer yer tahripler oluşmuş durumda” diyor ve ekliyor; “Şimdi yasımızı tutuyoruz ama tekrar ayağa kalkmak için kollarımızı sıvadık bile.”
Depremin neredeyse tamamen yıktığı şehir merkezinden 10 kilometre uzaklıktaki Yaylakonak beldesine gidiyoruz. Kıvrılarak giden tozlu yol boyunca onlarca araç ve insan kalabalığı var. Depremin 36’ncı gününde büyük bir yas için toplanmış insanlar. Yüksek bir yamaca kurulmuş beldede üç bine yakın insan, yakınlarını anıyor.
Türkiye ve Suriye’yi vuran 7.8 büyüklüğündeki depremin en büyük yıkıma neden olduğu kentlerden biri de tarım sektörünün güçlü olduğu Adıyaman. Kentte 3 500’den fazla kişi hayatını kaybetti. Adıyaman'da, acil yıkılacak, ağır hasarlı ve yıkılan toplam bina sayısı 11 000 olarak sayılırken, bu binalar içerisindeki konut sayısı 31 000.
Kentin ekonomisi büyük oranda tarıma dayanıyor. Hayvancılık, arıcılık, buğday, fıstık başlıca üretimlerden.
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), depremden etkilenen toplulukların temel gıda üretimini sürdürmelerine ve iyileştirmelerine yardımcı olmak için hükümet önderliğindeki çabaları destekliyor ve tarımsal hasar ve ihtiyaçları daha geniş bir ölçekte değerlendiriyor. Ön değerlendirmeler tarım sektöründe önemli etkiler olduğunu göstermekte, hasarın 1,3 milyar dolar, sektöre yönelik kaybın ise 5,1 milyar dolar olarak tahmin ediliyor.
‘Bereketli Hilal’ ağır yara aldı
Depremin vurduğu 11 il Türkiye’nin ‘Bereketli Hilal’i olarak da anılıyor. Bu bölgede 1,73 milyonu Geçici Koruma Altındaki Suriyeli olmak üzere toplam 15,73 milyon kişi yaşıyor. 11 ildeki toplam alan, Türkiye’nin tarımsal topraklarının yüzde 15,3’üne tekabül ediyor. Söz konusu tarımsal alanın 4 milyon hektarı depremden olumsuz etkilendi.
Depremde binlerce bina ve ahır yıkıldı. Türkiye genelinde onbinlerce insan öldü ve ilk tahminlere göre 100 000'den fazla canlı hayvan telef oldu. ©FAO/Turuhan Alkır
Değer zincirleri bozuldu
Üretimden depolama, ulaşım ve pazarlamaya kadar değer zincirinin bütün halkaları büyük darbe alırken, tarım ve hayvancılık alanındaki işletmelerin sürdürülebilirliklerinin tehlikeye düşmesiyle birlikte gıda güvenliğine ilişkin mevcut endişeler de derinleşti. Bölgede tarımsal girdilere erişim büyük ölçüde zorlaşırken, zarar gören üretim araçları ile işgücündeki kayıp ve eksiklikler nedeniyle tarım ve hayvancılık faaliyetlerinin bir kısmı durdu, bir kısmı da ertelendi. Bu durum, yaz hasadı yaklaşırken gıda güvensizliğinde artışa, tarımsal üretimde de azalmaya neden olabilir.
Bu 11 il aynı zamanda Türkiye’deki küçükbaş hayvan nüfusunun yüzde 16,3’üne, büyükbaş hayvan nüfusunun da yüzde 12’sine ev sahipliği yapıyor. Depremin ardından hayvanlarını besleyemeyen depremzedeler hayvanlarını düşük fiyatlara satmak zorunda kaldılar.
Yaylakonak Belediye Başkanı Abuzer Aydın. Bir yandan akın akın taziyeye gelen kalabalığı ağırlamaya çalışırken bir yandan da köyünü anlatıyor:
“Burası çok verimli bir köydür, neredeyse tüm üretimimiz doğaldı. Arıcılık, hayvancılık vardı burada. Meyve ağaçlarımız vardı. Şimdi hepsi gitti. Ac kalan hayvanları cok ucuz fiyatlara satmak zorunda kaldık. ”
Başkan sıkıntılı ama umutsuz değil: “Burası bizim ata toprağımız. Şimdi yasımızı tutuyoruz ama yeniden hayata döneceğiz. Yıkılan her şeyi tekrar onaracağız. Türkiye ve dünyadan bize uzatılan elleri tutarak yeniden ayağa kalkacağız.”
Gübre ve yem acil ihtiyaç
Ahmet Hoca Köyü Adıyaman merkeze 10 kilometre mesafede, dağ yamacına yaslanmış bir köy. Burada da büyük bir yas kalabalığı toplanmış. Köyün en sonunda sıra sıra yıkılmış ahırlar ve evler var.
Muhtar Zeynel Öztürk yıkıntıları göstererek “Sadece şurada 15 cenazemiz var, 100’den fazla hayvan da göçük altında kaldı. Sezon başladı bile ama daha tarlalarımıza gübre bile atamadık” diyor.
Köylülerin gelebilecek her türlü yardıma ihtiyacı olduğunu anlatan muhtar en acil beklentilerini de şöyle sıralıyor: “Yem ve gübre ihtiyacımız var. Hem de çok acil. Bir de ölen hayvanlarımızın yerine yine hayvan verilse bize üretime devam edebiliriz...”
Tarım makineleri de enkaz altında kaldı. Bu makineler, çiftçilerin gıda üretimine yeniden başlayabilmeleri için en acil ihtiyaçlar arasında yer alıyor. ©FAO/Ecenaz Yüzbaşıoğlu
FAO Türkiye Temsilci Yardımcısı Ayşegül Selışık da depremin ilk günlerinden bu yana bölgede çalışmaları organize ediyor. Binlerle ifade edilebilecek traktör ve tarım makinalarının enkaz altında kaldığını aktaran Selışık “Çiftçilerimizin acil ihtiyacı ilk başta gübre ve yem olarak öne çıkıyor. Bunların dışında tarım işçisine de ihtiyaçları olacaktır yakında. Sulama kanallarında, sulama ekipmanlarında büyük hasarlar var. Bunların hepsinin yerine konması için hem FAO olarak bizlere hem de diğer kuruluşlara roller düşüyor ki kırsalda yaşam eskiden olduğu gibi devam etsin. İnsanlarımız umutsuzluğa düşmeden yollarına devam edebilsinler. Bunu sağlamak icin çabalarımız devam edecek” diye konusuyor.
“FAO olarak tam da bunu sağlamak için çabalıyoruz” diyen FAO Küresel Gıda Güvenliği Komitesi Koordinatörü Abdul Majid de depremin ilk günlerinden bu yana sahada olan isimlerden. “Burada yıkım çok büyük” diyen Abdul şöyle devam ediyor: “Depremden etkilenen bölgede hem insanlar hem de hayvanlar ve tarımsal zararlar açısından çok ağır kayıplar gördük. Uluslararası toplumun mümkün olan en kısa sürede tepki vermesi gerçekten önemli. Korunması gereken hayvanlar, ekili tarım ürünleri var. Gübre büyük ihtiyaç. Bu yılki ürün ve kalan hayvanları korumak için tarım ve hayvancılığa odaklanmamız gerekiyor.”
FAO, hükümet ve yerel ortakların yanısıra diğer BM ajanslarıyla işbirliği içinde, nakit yardım desteği sağlayarak, hasar görmüş tesislerin altyapısını onararak, hayvan yemi dağıtarak ve tarımsal girdiler sağlayarak acil ihtiyaçlara yanıt veriyor.
İnsanların kalan varlıklarını korumalarına, yeni sezonda hasatlarını elde etmelerine, geçimlerini yeniden inşa etmelerine ve böylece toparlanmalarına yardımcı olmak için daha fazlasını hızlı bir şekilde yapmak gerekiyor.
“İnsanlara mümkün olan en kısa sürede iyileşmelerine yardımcı olmamız gerekiyor” diyen Abdul Majid uyarıyor: “Aksi takdirde büyük bir fırsat kaçar ve tum hasat mevsimini kaybedebiliriz.’
Kaynak:Tarım Pusulası
Yorum Yazın