Halk Elinde Islah Projesi Üçüncü Döneme “Yalova Kıvırcığı” Olarak Başlıyor

Yalova İli Halk Elinde Islah Projesi kapsamında 25 Ekim 2022 tarih ve 31994 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan karar ile tescil alan yetiştiricilerimizin elinde bulunan Yalova’ya özgü ırk "Yalova Kıvırcığı" ve projenin üçüncü beş yıllık dönem başlangıcı Yalova İl Tarım ve Orman Müdürlüğünde düzenlenen programla İl Protokolü ile küçükbaş hayvan yetiştiricilerine tanıtıldı.

Programa Vali Muammer Erol, Milletvekili Meliha Akyol, Tarım ve Orman Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM) Hayvancılık ve Su Ürünleri Araştırmaları Daire Başkanı Dr. Süleyman Aslan, İdari İşler ve Koordinasyon Daire Başkanı Birol Karadoğan, İl Genel Meclisi Başkanı Hasan Soygüzel, İl Müdürü Suat Parıldar, İl Özel İdaresi Genel Sekreteri Ümit Yılmaz, Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürü Dr. Yılmaz Boz, Kıvırcık Koyun Irkının Halk Elinde Islahı Alt Projesi proje lideri Onyedi Eylül Üniversitesi Öğretim Görevlisi Dr. Emre Alarslan, Koyun-Keçi Yetiştiricileri Birliği Başkanı İbrahim Talaybaş ve yönetim kurulu üyeleri ile projede yer alan küçükbaş hayvan yetiştiricileri katıldı.

Koyun-Keçi Yetiştiricileri Birliği Başkanı İbrahim Talaybaş'ın teşekkür konuşmasının ardından kürsüye gelen proje lideri Onyedi Eylül Üniversitesi Öğretim Görevlisi Dr. Emre Alarslan "Kıvırcık Koyun Irkının Halk Elinde Islahı Alt Projesi" kapsamında tescili yapılan "Yalova Kıvırcığı"nın 2012 yılından bugüne gelen süreci hakkında sunum eşliğinde bilgiler aktardı.

"YALOVA KIVIRCIĞI IRKININ HALK ELİNDE ISLAHI PROJESİ" ÜÇÜNCÜ DÖNEMDE DEVAM EDECEK

İl Tarım ve Orman Müdürü Suat Parıldar da yaptığı konuşmada TAGEM koordinatörlüğünde Yalova'da yürütülen "Kıvırcık Koyun Irkının Halk Elinde Islahı Alt Projesi"nin üçüncü dönemde "Yalova Kıvırcığı Irkının Halk Elinde Islahı Projesi" olarak devam edeceğinden söz ederek "2005 yılında TAGEM koordinatörlüğünde başlatılmış olan "Halk Elinde Küçükbaş Hayvan Islahı Ülkesel Projesi"ne Yalova’nın 2012 yılında "Halk Elinde Kıvırcık Koyun Islahı" alt projesi ile dâhil olduğunu ifade etti.

Suat Parıldar "Yalova Damızlık Koyun Keçi Yetiştiricileri Birliği ve üyeleri arasında yapılan istişarelerde ilimizde yetiştiriciliği yapılan ırkın bölgeye özgü bir ırk olduğu ve çevre illerde de "Yalova Kıvırcığı" olarak nam saldığı belirlenmiştir. Yetiştiriciliğinin devam etmesi ve bu farkın ortaya konulması için, ilimizin "Halk Elinde Küçükbaş Hayvan Islahı Ülkesel Projesi" ne devam etmesi gerektiği kanaatine varılmıştır. Bu yöndeki çalışmalarımız sayesinde TAGEM'in onayı ile 2017 yılında Damızlık Koyun Keçi Yetiştiricileri Birliği ve İl Müdürlüğümüz arasında imzalanan sözleşme ile ikinci beş yıllık süreç başlatılmış oldu.

İlimizde küçükbaş hayvan yetiştiriciliği yapan işletmelerde, yürütülen ıslah çalışmaları, yetiştiricilerin nitelikli damızlık ihtiyacının karşılanması ve Bakanlığımız tarafından verilen desteklemeler sayesinde 2012 yılında 12.757 baş olan koyun sayımız 2021 yılı sonu itibariyle 32.562 başa ulaşmıştır.

Bakanlığımız tarafından projeye katılan yetiştiricilerimize birinci beş yıllık süre içerisinde toplam 1.617.760 TL destekleme ödemesi yapılmıştır. İkinci beş yıllık projenin ilk dört yılında 1.663.010 TL destekleme ödemesi yapılmıştır. 2022 yılında 2,5 katı artan destek miktarı ile bu yıl destek miktarlarının yaklaşık 1.200.00 TL olacağı tahmin edilmektedir. İkinci beş yıllık süre sonunda yetiştiricilerimize toplamda yaklaşık 4.500.000 TL destek sağlanmış olacaktır.

Aile ve ticari işletmelerde genellikle 20 ile 400 başlık sürüler halinde, kapalı ağıl ve yarı açık barındırma şeklinde, ekstansif ve yarı entansif olarak yetiştirilen ırkımızın damızlık niteliği ve kesim ağırlığı aranan özelliklerindendir. Projenin başlatıldığı ilk günden itibaren ilimizde yetiştirilen ırkın bölgede yetiştiriciliği yapılan diğer kıvırcık ırklarından farklı olduğu yetiştiriciler tarafından da dile getirilmiştir. Bu farklılığı ortaya koymak adına 2019 yılında genel bütçesi 200.000 TL olan ve 50.000 TL si Yalova İl Özel İdaresi tarafından karşılanan «Genetik Çeşitlilik Analizi» projesi hayata geçirilmiştir. Proje liderliğini Onyedi Eylül Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Emre Alarslan'ın yürüttüğü, üniversitelerimizle işbirliği içinde yapılan analizler sonucunda "Yalova Kıvırcığı"nın ırk olarak Kıvırcık koyundan, Tahirova ve Eşme koyunlarından ayrı bir konumda olduğu tespit edilmiştir. Uygulanan bu proje ikinci beş yıllık süreçte "Yalova Kıvırcık" koyununun tescili çalışmalarına da altlık oluşturmuştur.

Yalova Merkez ve ilçelerinde yetiştiriciliği yapılan "Yalova Kıvırcığı" ırkının kafa yapısı uzunca ve dardır, dişilerde nadiren hafifçe koçbaşlılığa rastlanabilir, dışbükey bir burun yapısına sahiptir. Koçlar güçlü spiral yanlara doğru açılma eğilimi gösteren boynuz bulunmaktadır. Dişiler genelde boynuzsuz bazı koyunlarda küçük boynuzlara rastlanabilmektedir. Yapağısız veya az yapağılı kısa ince yağsız bir kuyruk yapısına sahiptir ırka özgü ayırıcı özellikleri; aşırı sıcak ve soğuğa karşı çok dayanıklı değildir, engebeli arazide yürüme yeteneği iyidir. İyi bakım besleme şartlarında yapağıyı kendisi atar.

Yapılan analizler sonucunda minimum genetik mesafe matrisine göre çizilen dendogram incelendiğinde Yalova Kıvırcığının, Kıvırcık (Kırklareli), Tahirova (Çanakkale) ve Eşme (Uşak) koyun ırklarından farklı bir sınıfta yer aldığı görülmektedir. Yetiştiriciliği yapılan Yalova Kıvırcığı popülasyonu uniform bir özellik göstermekte ve bölgedeki yetiştiriciler Yalova kıvırcığından başka ırk yetiştirmemektedir. Çevre il ve ilçelere yapılan damızlık koyun ve koç satışları yapılması ile bu yöresel tip ticari ve sosyal bir boyut kazanmıştır.

Halk Elinde Hayvan Islahı Projeleri ile yetiştiricilerimize maddi ve teknik anlamda destek, ülkemizin yerli hayvanlarının verimliliğini artırmak, projelerdeki hayvanların bir örnek hale gelmesi, korunması gibi birçok kazanımlar elde edilmiş, ırk farkındalığı oluşmuştur. Damızlık kalitesi yükselmiş olan hayvanlar satış fiyatı anlamında da hak iddia edebilir konuma gelmiştir. Proje sürecinde 25 Ekim 2022 tarih ve 31994 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan karar ile yetiştiricilerimizin elinde bulunan ilimize özgü ırk "Yalova Kıvırcığı" olarak tescillenmiştir.

"Yalova Kıvırcığı"nın tescil edilmesi ile öncelikle literatüre yeni bir ırk kazandırılmış olup, bölge ve ülke genelinde ırkın tanınırlığı sağlanacaktır. Yalova Kıvırcığının tanınması damızlık koç ve koyunlara olan talebi artıracağından kasaplık olarak tüketilen kaliteli damızlıkların kesilmesinin önüne geçilecek ve üretilen damızlıkların kalitesi artacaktır. İddia ettiğimiz üzere kaliteli etin bölgenin değişik noktalarına gitmesi sağlanacak ve ilimiz kaliteli damızlık üretiminde bölge üreticilerinin cazibe merkezi olacaktır.

Üçüncü beş yıllık süreçte yapılacak olan saha çalışmaları ve bilimsel araştırmaların ışığında yürütülen ıslah projemizle Elit (bir örnek) sürüler elde etmek, laktasyon süresi diğer kıvırcık türlerinden daha uzun olması sebebiyle elde edilecek süt ve süt ürünlerinin, üretilen kaliteli damızlıkların piyasada hak ettiği değeri bulması yönünde çalışmalar yapılacaktır" dedi.

2.456 ÇİFTÇİYE 11,5 MİLYON LİRA DESTEK

Parıldar çiftçilere yapılan desteklemelerden de bahsederek "2022 yılında İlimiz genelinde Bakanlığımız, İl Özel İdaresi ve Doğu Marmara Kalkınma Ajansı desteğiyle meyvecilik, sebzecilik, hububat üretimi, yağlık ve yem bitkileri üretimi, tıbbi aromatik bitki, sera örtüsü, Organik Tarım, İyi Tarım, Biyoteknik mücadele, meyve suyu üretim tesisi, süt toplama merkezi, suni tohumlama, kedi-köpek aşılama ve midye yetiştiriciliği gibi farklı kategorilerde uygulanan 26 proje kapsamında 2.456 çiftçimize 11.003 dekar alan için 18.534.641 birim proje ürünü dağıtımı yapılarak 11,5 Milyon TL destek sağlanmıştır. Bu rakamın 8,5 Milyon TL'lik kısmı üreticilerimize doğrudan hibe desteği şeklinde yapılmıştır" dedi.

İl Genel Meclisi Başkanı Hasan Soygüzel yaptığı konuşmada; Yalova İl Özel İdaresi olarak meclisin kararıyla süreç içerisinde gösterebilecekleri tüm destekleri göstereceklerini ifade ederek üreticilerin Yalova Kıvırcığından bol ve bereketli kazançlar elde etmelerini diledi.

Hayvancılık ve Su Ürünleri Araştırmaları Daire Başkanı Dr. Süleyman Aslan da yaptığı konuşmada Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü olarak 2005 yılında bir yola çıktıklarını ifade ederek Yerli Genetik Hayvanların Korunması ve Geliştirilmesi Projesi başlattıklarını, bu projenin Cumhuriyet tarihinin en büyük projesi olduğunu, projeyle hayvan varlığının % 2,5 inde çok ortaklı ve çok paydaşlı ARGE çalışması yaptıklarını, proje sayesinde yerli genetik kaynaklarını hem bugüne hem de geleceğe taşıdıklarını ifade etti.

Yalova Milletvekili Meliha Akyol'da yaptığı konuşmada; 2002 yılından 2022 yılına kadar çiftçilere Bitkisel Üretim, Hayvancılık, Su ürünleri ve Kırsal Kalkınma Yatırımlarına da yaklaşık 90 milyon lira destekleme yaptıklarını ve bunun artarak devam edeceğini belirterek milletvekilleri olarak çiftçilerin üretime devam edebilmeleri konusunda ellerinden gelen her türlü desteği vermeye devam edeceklerini ve Yalova Kıvırcığının markalaşması konusunda emeği geçen herkese teşekkürlerini ifade etti.

Konuşmaların ardından Vali Muammer Erol ve salonda bulunan protokol üyeleri tarafından projede emeği geçenlere plaket ve projeyi uygulayan yetiştiricilere de teşekkür belgeleri takdim edildi.