Türk Kuru Meyve İhracatında Yüzde 9 Gelir Artışı Sevinci, Don Kayıpları Endişesi!

Türk kuru meyve sektörü, 2024/25 sezonunda hem sevindirici hem de endişe verici gelişmelerle karşı karşıya kaldı. Ege İhracatçı Birlikleri'nin (EİB) açıkladığı verilere göre, çekirdeksiz kuru üzüm ve kuru incir ihracatında değer bazında önemli artışlar kaydedilirken, genel ihracat miktarında düşüş yaşandı. Sezonun 1 Ağustos 2024 - 3 Mayıs 2025 tarihleri arasındaki dönemde, çekirdeksiz kuru üzüm ihracatı yüzde 10'luk artışla 360 milyon dolardan 396 milyon dolara ulaştı. Kuru incir ihracatı ise yüzde 28'lik göz alıcı bir artışla 228 milyon dolardan 292 milyon dolara yükseldi. Ancak, kuru kayısı ihracatı geçen sezonki tutarın yüzde 6 gerisinde kalarak 317 milyon dolar olarak kayıtlara geçti. Genel olarak bakıldığında, çekirdeksiz kuru üzüm, kuru kayısı ve kuru incir ihracatı döviz bazında yüzde 9 artış gösterdi.

Miktar Bazında Yüzde 16'lık Gerileme Kaygı Veriyor

Değer bazındaki bu artışa rağmen, miktar bazında ihracatta yüzde 16’lık bir düşüş yaşandı. Ege İhracatçı Birlikleri kayıtlarına göre, 2023/24 sezonunun aynı döneminde Türkiye 269 bin ton kuru meyve ihraç etmişken, 2024/25 sezonunda bu rakam 226 bin tona geriledi. Bu durum, birim fiyatlardaki artışın döviz gelirlerini yukarı çektiğini, ancak toplam rekoltede bir düşüş yaşandığını ortaya koyuyor.

"Türkiye Dünyanın Kuru Meyve Ambarı"

Ege İhracatçı Birlikleri Sürdürülebilirlik ve Organik Ürünler Koordinatörü ve Ege Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Başkanı Mehmet Ali Işık, Türkiye’nin dünyanın kuru meyve ambarı olduğunu vurguladı. Işık, Türk üreticilerinin bin bir emekle ürettikleri kuru meyvelerin, Türk ihracatçıları tarafından dünyanın dört bir tarafına ihraç edilerek katma değere dönüştürüldüğünü belirtti. Dünya Sağlık Örgütü’nün sağlıklı ürünler kategorisinde yer alan çekirdeksiz kuru üzüm, kuru kayısı ve kuru incirin hem ihraç pazarlarında hem de Türkiye’de tüketiminin artması için yoğun çaba gösterdiklerini anlatan Başkan Işık, “Sağlıklı nesiller için sağlıklı kuru meyvelerimizin tüketiminin artması için var gücümüzle çalışıyoruz. Üreticilerimiz kaliteli ve gıda güvenliği sağlanmış kuru meyveleri üretirken bizler Fuarlar, URGE Projeleri, TURQUALITY Projeleri, ticaret heyetleri ve alım heyetleriyle kuru meyvelerimizi pazarlıyoruz. 7’den 70’e her nesil kuru meyvelerimizi gönül rahatlığıyla tüketebilir” diye konuştu.

Soğuk Hava ve Don Felaketi Üreticileri Vurdu: Devlet Desteği Beklentisi

Mart ve Nisan aylarında yaşanan soğuk hava ve don olayı sonrasında kayısı ve üzüm bölgelerinde önemli kayıplar oluştuğunu aktaran Başkan Işık, bu durumun sektörü derinden etkilediğini belirtti. Işık, "36 ilde yaşanan ve son yılların en büyük kayıplarına neden olan don olayı sonrasında Devletimizin şefkat elini kayısı ve üzüm üreticilerimize ve işletmelerimize uzatmasını ve desteğini arttırmasını bekliyoruz" çağrısında bulundu.

İhracat Pazarlarında Liderler Belli Oldu

Türkiye’den en çok çekirdeksiz kuru üzüm ithal eden ülke 117 milyon dolarlık tutarla İngiltere olurken, Hollanda 48,5 milyon dolarlık taleple zirve ortağı oldu. Almanya 38,4 milyon dolarlık Türk üzümü ithal ederek üçüncü sıraya yerleşirken, İtalya’ya 35 milyon dolarlık, Fransa’ya 25 milyon dolarlık çekirdeksiz kuru üzüm ihraç edildi.

Ege İhracatçı Birlikleri bünyesindeki 6 gıda birliğinin ABD pazarında Türk gıda ürünlerinin pazar payını artırmak için 6 yıldır sürdürdükleri "Turkish Tastes" isimli TURQUALITY Projesi sonrasında kuru kayısı ve kuru incir ihracatında ABD lider konuma yükseldi. 2024/25 sezonunda 1 Ağustos 2024-3 Mayıs 2025 tarihleri arasında ABD’ye kuru kayısı ihracatı 56,4 milyon dolara ulaştı. Fransa 26 milyon dolarlık, Almanya 25 milyon dolarlık Türk kuru kayısısı ithal ederken, bu ülkeleri 14 milyon dolarla Avustralya ve 12,5 milyon dolarla İngiltere izledi.

Amerika Birleşik Devletleri, Türk kuru incirine olan talebini yüzde 48’lik artışla 43 milyon dolardan 64 milyon dolara taşıyarak zirvedeki yerini sağlamlaştırdı. Türkiye’nin kuru incir ihracatında geleneksel pazarlarından Fransa 35,3 milyon dolarlık kuru incir ithalatıyla ikinci olurken, üçüncü basamakta 34 milyon dolarla Almanya yer aldı. Türkiye, İtalya’ya 13,4 milyon dolarlık, Kanada’ya 12,7 milyon dolarlık kuru incir ihraç etti.