ÇİFTÇİ-SEN: Kuru Üzüm Fiyatı En Az 205 TL Olmalı

İklim krizinin yol açtığı olumsuzlukların ardından üzüm üreticileri, bu kez de serbest piyasada şirketlerin belirlediği alım fiyatlarıyla mücadele ediyor. Çiftçiler Sendikası (Çiftçi-Sen) Genel Başkanı Ali Bülent Erdem ve Genel Örgütlenme Sekreteri Adnan Çobanoğlu imzalı basın açıklamasına göre, Ege Bölgesi'ndeki don ve ayaz zararı, bazı bölgelerde %60-70'lere kadar yükseldi. Ülke genelindeki düşük rekolteye rağmen, şirketler 2024 yılı fiyatlarının altında yaş ve kuru üzüm almaya çalışıyor. Açıklanan TARSİM avans fiyatı da geçen yıla oldukça yakın seviyede kaldı.

Maliyet Hesabı ve Taban Fiyat Talebi

Çiftçi-Sen'in 2025 yılı için yaptığı hesaplamalara göre, kuru üzümün ortalama maliyeti kilogram başına 126,5 TL. Üreticilerin yaşamsal ihtiyaçlarını karşılamaları ve sürdürülebilir bir üretim yapabilmeleri için bu maliyetin üzerine %25 kâr payı ve %30 insanca yaşam payı eklenerek bir referans taban fiyatı belirlenmesi gerektiğini vurgulayan sendika, bu hesaplamaya göre kuru üzüm fiyatının en az 205,5 TL olması gerektiğini belirtti.

Şirketlerin Hakimiyeti ve Hükümetin Tutumu

Dünya kuru üzüm ihracatının yaklaşık %24'ünü karşılayan Türkiye'de, sendika, hükümetin üreticiyi korumak yerine şirketlerin insafına bıraktığını iddia etti. Şaraplık üzüm üreticilerinin, üzümlerini işleyip satma olanaklarının kısıtlı olması nedeniyle büyük şarap fabrikalarına bağlı kaldığı belirtildi. Açıklamada, "Tariş'in avans fiyatı, kooperatifin şirketlerin önünü açtığının bir göstergesidir," denilerek Tariş'in işlevini yitirdiğine dikkat çekildi.

TARSİM ve Dolandırıcı Tüccarlar

Basın açıklamasında, Tarım ve Orman Bakanlığı'nın don zararına yönelik tespit çalışmaları yapmasına rağmen üreticilere herhangi bir ödeme yapılmadığına işaret edildi. Primlerin yüksekliği nedeniyle birçok çiftçinin TARSİM'e sigorta yaptıramadığı ifade edildi. Sendika, TARSİM'in ödediği hasar tazminatının devletin verdiği prim desteğinden daha az olduğunu belirterek, "Devlet üreticileri değil, sigorta şirketlerini destekliyor," yorumunda bulundu. Ayrıca, devletin çiftçileri dolandıran ve ürün bedellerini ödemeyen "tüccar" adı altındaki kişilere karşı yeterli yasal önlemleri almadığı ve bu kişilerin cezasız kaldığı vurgulandı.

Çiftçi-Sen'den 8 Maddelik Talep Listesi

Çiftçi-Sen, üreticilerin sorunlarının çözülmesi için 8 maddelik bir talep listesi sundu:

1. Fiyat Belirlemesi: Fiyat belirleme sürecine çiftçi sendikalarının dahil edilmesi.
2. Tariş'in Yeniden Yapılandırılması: Tariş'in yönetiminde üreticilerin söz sahibi olacağı şekilde yeniden yapılandırılması ve destekleme alımı yapması.
3. Referans Fiyat: Sendikanın belirlediği referans fiyat üzerinden destekleme alımı yapılması ve hükümetin bu konuda destek vermesi.
4. Afet Bölgesi İlanı: İklim krizinden etkilenen bölgelerin afet bölgesi ilan edilerek üreticilere telafi ödemeleri yapılması.
5. Şaraplık Üzüm Teşviki: Şaraplık üzüm üretenlerin kendi ürünlerini işleyip satmalarını sağlayacak yasal düzenlemeler yapılması ve teşvikler verilmesi.
6. Tarımsal Alanların Korunması: Enerji ve madencilik faaliyetlerinin tarım alanlarında yasaklanması.
7. Yasal Düzenleme: Çiftçileri dolandıran kişilere karşı caydırıcı cezalar içeren yasal düzenlemeler yapılması.
8. Agroekolojik Üretim: Kamu agroekolojik üretime yönelen üreticilere teşvikler sağlamalı ve Tarım Sigortaları Yasası yeniden düzenlenmelidir.