Ziraat Mühendisleri Odası'ndan Kritik Uyarı: Denizlerdeki Balık Stokları Alarm Veriyor

15 Nisan 2025'te başlayan ve 31 Ağustos'ta sona eren balık av yasağının ardından balıkçılar denizlere açıldı. Ancak TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi'ne göre, bu yasağın balık popülasyonlarının korunması için tek başına yetersiz kaldığı ortaya kondu. Oda tarafından yapılan basın açıklamasında, Türkiye'nin 8333 kilometrelik kıyı şeridindeki 54 ticari balık stoğunun %85'inin aşırı avlanmış durumda olduğu vurgulandı.

Marmara'da Durum Kritik, Karadeniz'de Sadece Çaça Stoğu Sağlıklı

Açıklamaya göre, Marmara Denizi'nde yalnızca sardalya ve istavrit türlerinin stokları aşırı avlanmaya maruz kalmamışken, Karadeniz'de sadece çaça stoğunun sağlıklı olduğu belirtildi. 1967-2016 yılları arasındaki verilerle yapılan bilimsel bir çalışmaya işaret edilerek, Karadeniz'deki 55 ticari türden 17'sinin yok olduğu ve 17'sinin de ticari olarak yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğu ifade edildi. Marmara Denizi'nde ise durumun daha da kötü olduğu, 19 adet yok olmuş ve ticari olarak soyu tükenmiş 22 tür bulunduğu belirtildi.

Toplam Av Miktarı Düşüyor, İstihdam Azalıyor

Balık stoklarındaki azalışın, balıkçılık sektöründeki istihdam oranlarına da olumsuz yansıdığı ifade edildi. 1980'lerin sonunda 600 bin tonun üzerine çıkan toplam av miktarının, 2024 yılı TÜİK verilerinde 290.068 tona gerilediği belirtildi. Bu durumun, geçimini balıkçılıktan sağlayan pek çok kişinin gelir kaybı yaşamasına ve sektörden ayrılmasına neden olduğu vurgulandı.

Açıklamada ayrıca, av miktarı verilerinin anket yöntemiyle toplanmasının sağlıklı bir yaklaşım olmadığı, denizlerdeki balık stoklarının doğru bir şekilde belirlenmesi için periyodik bilimsel çalışmalar yapılması gerektiği savunuldu.

"Mevcut Balıkçılık Yönetimi Etkin Değil"

Ziraat Mühendisleri Odası, mevcut balıkçılık yönetim rejimini de eleştirdi. Balık avcılığının "taşıyabildiği kadar balık avlama" stratejisiyle sürdürüldüğü, kota sisteminin uygulanmadığı belirtildi. Özellikle Marmara Denizi'nde yasak olmasına rağmen "trol" avcılığının devam ettiğine dikkat çekildi.

Çözüm Önerileri Sıralandı

Basın açıklamasında, sürdürülebilir bir balıkçılık için acil önlemler alınması gerektiği vurgulandı. Öneriler arasında şunlar yer aldı:

• Kirliliğin etkin bir şekilde önlenmesi.
• Su ürünleri stoklarının aşırı sömürülmesinin engellenmesi.
• Av yasaklarına (tür, boy, zaman, yer, derinlik) uyulmasının sağlanması.
• Kontrol ve denetimlerin etkinleştirilmesi.
• Balıkçılık filosunun ve avlanma ruhsatlarının stok durumuna göre düzenlenmesi.
• Türe özgü kota sistemi uygulanması.
• İstanbul Boğazı'nda ticari balıkçılığa izin verilmemesi.
• Su bilimleri alanında yetişmiş insan kaynağının istihdamının artırılması.
• Av verilerinin gizlenmesinin önlenmesi ve istatistiklerin güvenilirliğinin sağlanması.
• İklim değişikliğine karşı önlemlerin kararlılıkla alınması.

Açıklamada ayrıca, tüketicilere de balıkların yasal avlanma boylarına uymayanları almamaları konusunda çağrı yapıldı. Hamsi için 9 cm, lüfer için 18 cm gibi yasal avlanma boylarının altındaki balıkları avlayan ve satanlara karşı Su Ürünleri Kanunu'nun ceza hükümlerinin uygulanması istendi.