TZOB: Kasım’da üretici–market fiyat farkı mandalinada zirvede

Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB), yaklaşık 20 yıldır yürüttüğü aylık üretici–market fiyat çalışmasının Kasım ayı sonuçlarını açıkladı. Açıklamada; temel gıda ürünlerindeki fiyat değişimleri, üretici–market makası, girdi maliyetlerindeki gelişmeler ve arz–talep dengesini etkileyen unsurlar detaylandırıldı.

“Veriler saha çalışmasıyla toplanıyor”

TZOB, kamuoyunda zaman zaman tek markette görülen kampanya fiyatlarının genel seviye gibi algılandığını belirterek, gerçek fiyatların Türkiye genelindeki beş bölgeden Ziraat Odaları aracılığıyla toplandığını vurguladı. Açıklamada, fiyatların masa başında değil, sahada ve belgeli olarak tespit edildiği ifade edildi.

Birliğin aylık fiyat çalışmasının amacının üreticinin emeğinin karşılığını alıp almadığını ortaya koymak, tüketicinin neden yüksek fiyatla karşılaştığını açıklamak ve spekülatif fiyat oluşumlarının önüne geçilmesine katkı sunmak olduğu kaydedildi.

Üretici–market makasında en yüksek fark mandalinada

Kasım ayında üretici ve market arasındaki fiyat farkı en yüksek yüzde 392,86 ile mandalinada görüldü. Mandalinayı;

• Portakal yüzde 206,87,
• Ispanak yüzde 203,80,
• Maydanoz yüzde 191,39,
• Havuç yüzde 189,17 oranındaki fiyat farkları izledi.

Ürünlerin markette satıldığı fiyatlar;

• Mandalina: üretici 6,20 TL → market 30,56 TL
• Portakal: 16,80 TL → 51,55 TL
• Ispanak: 17,53 TL → 53,27 TL
• Maydanoz: 5,09 TL → 14,82 TL
• Havuç: 11 TL → 31,81 TL olarak kaydedildi.

Markette fiyatı en çok artan ürün pırasa oldu

Markette 42 ürünün 18’inde fiyat artışı, 24’ünde fiyat düşüşü yaşandı.

• En fazla artış yüzde 149,5 ile pırasa
• Ardından ıspanak yüzde 118,3,
• Fındık yüzde 71,7,
• Antep fıstığı yüzde 58,5 geldi.

En fazla düşüş yüzde 55 ile marulda yaşandı. Marulu, yüzde 46,6 ile portakal ve yüzde 43,3 ile kuru soğan izledi.

Üreticide fiyatı en çok düşen ürün portakal oldu

Kasım ayında üreticide 34 ürünün 10’unda fiyat artışı, 18’inde düşüş görüldü.

• En fazla düşüş yüzde 43,1 ile portakal
• Ardından mandalina yüzde 38,
• Karnabahar yüzde 36,5,
• Kabak yüzde 30,8 geldi.

En fazla üretici fiyat artışı yüzde 34,9 ile patateste oldu. Bunu salatalık, pırasa ve kuru incir takip etti.

Fiyat değişimlerinin nedenleri

Açıklamaya göre Kasım ayında fiyatları etkileyen başlıca unsurlar şunlar oldu:

Mandalinada sert düşüş

Adana’da tarım işçilerini organize eden elçi gruplarının 10 günlük grevi nedeniyle erkenci mandalina hasadı aksadı. Gecikme, ürünün dalında kalmasına ve raf ömrünün kısalmasına yol açtı.
Bu sezon Rusya’nın alternatif ülkelere yönelmesi de ihracat daralmasına neden oldu. Geçen yılın “yok yılı”nın ardından bu yılın “var yılı” olması ise arz fazlası yaratarak fiyatların hızla düşmesine sebep oldu.

Karnabahar ve kabakta arz fazlası

Arzın yüksek, talebin düşük seyretmesi fiyatları aşağı çekti.

Patates ve soğanda depolama etkisi

Ürünlerin depoya çekilmesiyle birlikte işçilik ve depo maliyetlerinin eklenmesi fiyat artışına yol açtı.

Pırasa ve salatalıkta arz düşüşü

Arzın azalması fiyatları yukarı yönlü etkiledi.

Kuru incirde talep toparlanması

Yeni sezonda düşük seyreden talep, Kasım ayında artış göstererek fiyatların yükselmesine katkı sağladı.